CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, ihracat sırasında iade edilen ürünlerin nedenleri ve bu sürecin yarattığı sorunlar hakkında Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a yazılı bir soru önergesi sundu. Gürer, özellikle pestisit ve aflatoksin nedeniyle artan iade vakalarına dikkat çekerek, bu durumun hem ihraç edilen ürünlerin kalitesi hem de Türkiye’nin ihracat imajı üzerinde olumsuz etkiler yarattığını vurguladı.
GÜRER’İN SORULARI
Gürer, Ticaret Bakanlığı'na yönelttiği 10 soruda şu konuları gündeme getirdi:
2024 yılında hangi ürünler, hangi ülkelerden ve ne kadar iade edilmiştir? İade edilen ürünlerle ilgili hangi işlemler yapılmıştır? İade edilen ürünlerin aynı serisinden yurt içinde satışa sunulan ürünler var mıdır? Bu ürünlerin laboratuvar sonuçları olumlu çıkmış mıdır? Aflatoksin ve pestisit tespiti nedeniyle iade edilen ürünlerin, ihraç edilen gıda ürünleri içinde risk oluşturabileceği dikkate alındığında, ürünler ülkemizden çıkmadan önce yeterince incelenmekte midir? İnceleniyorsa laboratuvar sonuçları nelerdir? Karşı ülke verileri ile ülkemiz verileri arasında değerlendirme farklılıkları mı vardır? Pestisit oranı yüksek ürünlerin gümrük geçişine ülkemizden nasıl onay verilmektedir? Bir usulsüzlük mü söz konusudur? Türkiye’den temiz olarak çıkan bir ürünün, karşı ülkede nasıl sorunlu olduğu tespit edilmektedir? İade edilen ürünler yerine yeni ürünler mi gönderilmektedir? Bu süreçler nedeniyle tazminat ödeme gibi yükümlülükler yaşanmakta mıdır? İade edilen ürünler nedeniyle başlatılmış bir soruşturma mevcut mudur?TİCARİ KALİTE DENETİMLERİNİN KAPSAMI
Bakan Bolat, “Bakanlığımızın sorumluluğunda olan geleneksel tarım ürünlerimize (bitkisel yemeklik yağlar, yaş meyve ve sebzeler, kuru ve kurutulmuş ürünler vb.) yönelik, ihracatta ve ithalatta ticari kalite denetimleri, 2024/21 sayılı Ürün Güvenliği ve Denetimi (ÜGD) Tebliği (Bazı Tarım Ürünlerinin İhracatında ve İthalatında Ticari Kalite Denetimi Tebliği) hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.” ifadelerini kullandı.
Tarım ve Orman Bakanlığınca gerçekleştirilen insan, hayvan ve bitki sağlığına ilişkin denetimlerden farklı olarak, uluslararası standartlar doğrultusunda ticari kalite denetimleri kapsamında ürünlerin olgunluk, sınıf, boy, meyve eti sertliği, tağşiş olup olmadığı vb. bilgisinin yanı sıra ambalajlama ve etiketlemeye ilişkin özelliklerine bakıldığını belirten Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Ticari kalite denetimlerinde, ticari kaliteye ilişkin renk, boy, meyve eti sertliği gibi özellikler fiziksel muayene şeklinde gerçekleştirilirken, kül veya kükürt tayini, yağ asidi kompozisyonu gibi ileri analizler, bu amaçla alınan numuneler üzerinden Bakanlığımız laboratuvarlarının yanı sıra Bakanlığımızca yetkilendirilmiş laboratuvarlar veya Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilmiş kamu veya özel laboratuvarlarda yapılmaktadır.” dedi.
SAĞLIK DENETİMLERİ AYRI BAKANLIK TARAFINDAN YAPILIYOR
Ticari kalite denetimlerinin, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan insan, hayvan ve bitki sağlığına ilişkin denetimlerden farklı olduğunu vurgulayan Bolat, bu süreçte bakteri, virüs, pestisit kalıntısı, aflatoksin ve GDO gibi sağlıkla ilgili unsurların kontrol edildiğini belirterek, söz konusu ürünlerin Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından verilen izinler ve sertifikalarla gümrüklerden geçişine izin verildiğini ifade etti.
TÜRK MALI İMAJINI KORUMA ÇABALARI
Ticaret Bakanlığı’nın, güvensiz ve kalitesiz mal ihraç ederek Türk malı imajına zarar veren firmalara karşı 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu çerçevesinde yaptırımlar uyguladığı açıklandı.
GERİ GÖNDERİLEN ÜRÜNLERİN İŞLEMLERİ
Bakan Bolat, ihraç edildikten sonra çeşitli nedenlerle Türkiye’ye geri gönderilen tarım ve gıda ürünlerinin sınır gümrüklerinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından kontrol edildiğini belirtti. Bu denetimler sonucunda Türkiye Gümrük Bölgesi’ne girişi uygun görülen ürünlerin ithalat işlemleri tamamlandığını ve girişi uygun bulunmayan ürünlerin ise girişine izin verilmeyerek sınır gümrüklerinde imha edildiğini ifade etti.
İMHA İŞLEMLERİ YAPILIYOR
Bakan Bolat, tarım ve gıda ürünlerinin ihraç edildikten sonra çeşitli nedenlerle ülkemize geri gönderilmesi halinde dış ticaret mevzuatı hükümleri gereği, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gerekli kontrollerin sınır gümrük idaresinde gerçekleştirildiğini ve söz konusu eşyaya uygulanacak işlemlere kontrol sonucuna göre karar verildiğini belirtti.
Bolat, “Söz konusu kontroller sonucunda Türkiye Gümrük Bölgesi’ne girişi uygun görülen eşyanın serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescilinden sonra ithalat işlemleri tamamlanmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan kontroller sonucu Türkiye Gümrük Bölgesi’ne girişi uygun görülmeyen eşyanın ise girişine izin verilmemekte ve söz konusu eşya sınır gümrük idaresinde imha edilmektedir.” ifadelerini kullandı.
AFLATOKSİN VE PESTİSİT KALINTILARI
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Pestisit ve aflatoksin gibi gıda ürünlerinde olmaması gerekirken yurt dışına ihraç edilen ürünlerde ortaya çıkması, bu bağlamda ciddi bir sorunun varlığını gösteriyor. Ülkemizden ihraç edilen ürünlerde sorun açığa çıksa da ithal ürünlerde bu bağlamda ne kadar güvenilir, bunun da sorgulanması gerekir. Çünkü ülkemize gelen ithal ürünlerden bazıları AB ülkelerinden ret alıyor. Ülkemizde ise bu yönlü bir sıkı denetim yok. Hem ihraç hem ithal ürünler denetimi AB kriterlerine uyumlu yapılmalıdır. Yapılıyor deniyorsa nasıl sorunlar oluşuyor? Ülkemizde bazı market ürünlerinde de sorunlar bireysel inceleme yaptıran kişilerce ifade edilmektedir. Sorunun başlıca sorumlusu iktidardır. Özellikle sorunlu tarım zehirleri ülkemize girişine izin verilmemeli ve AB’de yasaklı zehirlerin ülkemizde kullanılması önlenmelidir.” dedi.